کاشت نهال انگور 

کاشت نهال انگور چگونه است؟ و نحوه اصولی کاشت نهال انگور چیست؟ ابتداء به صورت کلی سطوری را به معرفی این میوه لذیذ (انگور) اختصاص می دهیم که انگور چه نوع گیاهی است ؟ چند گونه دارد ؟ کشت آن در کجا رواج دارد ؟ و مطالبی از این قبیل و پس از آن به تفصیل به نحوه تولید نهال انگور ، کاشت نهال انگور ، نگهداری از آن و سایر مطالب کاربردی در باب باغداری این میوه پرخاصیت ، می پردازیم .

انگور چیست ؟

انگور گیاهی است گلدار که به صورت بوته ای و رونده رشد می کند و حالت پیچک مانندی دارد که مراقبت مخصوص به خود را می طلبد . میوه این گیاه پوست بسیار نازکی دارد که درون آن شیره ای است ؛ این میوه جزو قدیمی ترین خوراکی های کشف شده توسط بشر می باشد ؛ جالب توجه است که بدانید این گیاه حدود 11 جنس و قریب به 600 گونه مختلف دارد ! که مهم ترین آن ها میوه انگور است ؛ خود میوه انگور به صورت کلی به دانه دار و بی دانه تقسیم می شود که قطعاً نوع بی دانه به دلیل سهولت در خوردن ، طرفداران بیشتری دارد و هرکدام از این دو نوع نیز دارای رنگ های مختلفی نظیر سیاه ، سرخ ، زرد و گاهی سبز می باشد و مزه آن بسته به گونه گیاه بین ترش تا شیرین متغیر است . گرده افشانی این گیاه بوسیله باد صورت گرفته و نیازی به گرده افشانی توسط حشرات ندارد .

مصارف انگور

میوه درخت مو مصارف گوناگونی دارد به این صورت که کمی پس از به بار نشستن ، محصولی ترش مزه بدست می آید که نام قوره به آن اطلاق می شود و قابل خوردن است، در غذاهای مختلف قابل استفاده است همچنین پس از رسیدن کامل میوه و برداشت می توان آن را به مویز و کشمش تبدیل کرده و در غذاهای روزمره و آجیل و خشکبار استفاده کرد ؛ شیره انگور نیز جایگاه ویژه ای در رژیم غذایی انسان دارد و از برگ درخت مو می توان برای طبخ دلمه نیز استفاده نمود ؛ همچنین روغن دانه انگور مصارف دارویی فراوانی دارد ؛ سرکه ، مربا ، ژله و … از سایر فرآورده های انگور است .

شرایط آب و هوایی مناسب

این میوه در مناطقی که دمای آن حدأکثر 40 درجه سانتی گراد و حدأقل 15 درجه سانتی گراد باشد بهتر عمل می آید اگر دقت نمایید خواهید دید که به دلیل وجود شرایط جوی و آب و هوایی مختلف در سراسر کشورمان این میوه در هر قطب از کشور در فصل خاصی عمل می آید و درخت آن به ثمر می نشیند به عنوان مثال در جنوب کشور که دمای آن در خرداد ماه به 40 درجه می رسد انگور کاملاً رسیده و به بازار ارائه می گردد همچنین در شرق کشور و منطقه کاشمر نیز به همین منوال است اما می بینیم که در شمال غرب ایران فصل رسیدن انگور اواخر تابستان و اوایل پاییز است .

خواستگاه

خواستگاه قدیمی و اصلی درخت انگور یا مو “خاور نزدیک” و” آمریکای شمالی” می باشد که ابتداءً از آن مناطق سرچشمه گرفته و سپس به تمامی قاره ها راه یافته است و کشورهایی نظیر آلمان و ایتالیا جزو برجسته ترین تولیدکنندگان انگور در قاره اروپا هستند ؛ ایران نیز در رده جهانی تولید انگور ، مقام دهم را دارد که سالیانه بالغ بر 3 % انگور جهان را تولید می کند . کشور چین در این رده بندی جهانی حرف اول را می زند .

سخن را کوتاه کرده و به مطالب فوق جهت آشنایی اختصاری با این میوه پرخاصیت بسنده می کنیم و در ادامه به مطالب مهم تر و کاربردی تر نظیر نحوه تکثیر نهال انگور ، کاشت درخت انگور ، آبیاری ، آب و خاک مناسب ، نحوه نگهدای و … می پردازیم .

 

انواع نهال های پیوندی

نهال های پیوندی به دو قسم پایه رویشی و پایه بذری می باشند .

نهال های پیوندی پایه رویشی : پایه این نوع درختان را با روش رویشی تولید می کنند که روش کشت بافت کاربردی ترین و جدیدترین آن ها است . در این روش ابتدا یک قسمت کوچک از بافت گیاه را برش داده و در آزمایشگاه های مخصوصی که به این امر اختصاص یافته پرورش داده و اصلاح نژاد می کنند و در پایان کار بافت اصلاح نژاد شده را پیوند می زنند . در این دسته بندی روش هایی نظیر خوابانیدن و قلمه زدن برای تولید پایه کاربرد حائز اهمیتی دارد .

نهال های پایه رویشی در قیاس با نهال های پایه بذری به دلیل نوع پایه خود ، غالباً ریشه های افشان تر و سطحی تری دارند در مقابل از حجم ریشه بیشتری برخوردار هستند . تمرکز این نوع درختان بیشتر بر روی تولید انبوه محصول است تا رشد شاخه و به همین مناسبت به درختان پاکوتاه اشتهار دارند . انگور پایه رویشی کشت بافت در مقایسه با نوع پایه بذری مقاومت خیلی بیشتری در مقابل بیماری و آفات از خود بروز می دهد همچنین شرایط خاکی نامساعد به مراتب اثرات منفی کمتری روی این نوع از درختان دارد .

نهال های پیوندی پایه بذری :

نهال های پایه بذری دارای ریشه های بلندی هستند که در عمق خاک فرو رفته و از ویژگی های بارز این درختان دیر به بار نشستن آن ها است ؛ درختان پایه رویشی به درختان پیوندی سنتی نیز شهرت دارند . این گونه درختان دارای طول زیادی هستند و غالباً به بیماری ها و آفات مقاومت بالایی نشان می دهند علت این امر آن است که بذر این درختان از بین بذرهای قوی و مقاوم انتخاب می شود .

چند مزیت نهال پایه رویشی کشت بافت در مقایسه با نهال پایه بذری

1 – مقاومت بالای نهال پایه رویشی در برابر خاک نامناسب

2 – طول عمر اقتصادی و پرثمر نهال پایه رویشی کشت بافت در مقایسه با نهال پایه بذری

3 – تولید محصول بیشتر نهال پایه رویشی

4 – کم ارتفاع بودن نهال های پایه رویشی سبب سهولت برداشت محصولات است .

5 – درخت پایه رویشی نسبت به سرمای دیررس بهار بسیار مقاوم بود و از شکوفه های خود مراقبت به عمل می آورد .

6 – نهال پایه رویشی پوست دهی بالایی داشته و این ویژگی عمل پیوند زنی را تسهیل می گرداند .

و …

کاشت نهال انگور

برای تهیه و تولید نهال و بوته انگور می بایست در فصل بهار به تعداد مورد نیاز قلمه انگور تهیه کرده و آن ها را پیش از جوانه زدن درون مخزن های مخصوصی گذارده و تا بهار سال آتی از آن مراقبت به عمل آید ؛ سپس آن ها در درون حفره هایی که از قبل به منظور کاشت نهال انگور تدارک دیده شده کاشته و آبیاری گردد . نهال کاشته شده در فصل گرم باید حدأقل هر 5 روز آبیاری گردد . روش دیگری که در غرب کشور نیز کاربرد فراوان دارد به این ترتیب است که قلمه را بدون اینکه یک الی دو سال در خزانه بکارند مستقیماً در زمین کاشته شده و ریشه دار می گردد .

کاشت دانه انگور در گلدان

در این روش ابتداء دانه انگور را در گلدانی می کاریم ؛ خاک موجود در گلدان باید حاصل خیز بوده و حتماً مرطوب باشد همچنین دارای کود کافی برای رشد دانه باشد ؛ با جمع این شرایط دانه انگور به سهولت جوانه زده و طی مراقبت های لازم و کافی ریشه گرفته و به نهال انگور تبدیل می شود سپس نهال را به زمین مورد نظر انتقال داده و در آن جا نیز به رشد طبیعی خود ادامه می دهد . در روش کاشت دانه در گلدان احتمال شوک زدگی نهال به دلیل تغییر مکان بسیار پایین است و ریسک کمتری دارد .

کاشت نهال انگور در خاک : اگر برای کاشت انگور بخواهیم از نهال آماده استفاده کنیم در ابتدا باید خاک زمین مورد نظر را به صورت جوی و پشته شخم زده و نهال های انگور را روی پشته ها یعنی آن قسمت برآمده در کنار جوی بکاریم . البته تعداد حفره ها یا به عبارتی گودال هایی که برای کاشت نهال مورد نیاز است باید از قبل حفاری شده و عمق هر گودال حداقل 50 سانتی متر باشد .

درست است که کاشت نهال انگور به روش گلدانی روش سخت تری نسبت به سایر روش ها است اما در این شیوه نهال انگور علی رغم تغییر مکان آسیب کمتری نسبت به سایر روش ها می بیند و به عبارتی احتمال آسیب بسیار پایین و بازدهی بسیار بالا است .

انواع روش های کاشت و باردهی انگور

در یک تقسیم بندی کلی تولید و کاشت نهال انگور به دو صورت امکان پذیر است که عبارتند از : روش جنسی و غیر جنسی

هر یک از دو شیوه فوق الذکر ، خود تقسیمات گوناگونی دارد که در ادامه هر یک را به تفکیک توضیح خواهیم داد .

شیوه های مختلف کاشت نهال انگور به روش غیرجنسی از آن جمله است :

1 – پیوند اسکنه ای یا روش پیوند :

این نوع پیوند در زمان خواب گیاه انجام می شود که فصل مناسب برای انجام این عمل اواخر زمستان است ؛ در این روش باید با یک جسم کاملا تیز و برنده در ساقه گیاه برشی ایجاد کنیم ، در وسط ساقه قطع شده می بایست شکافی به طول حداقل 5 سانتی متر و حداکثر 7 سانتی متر ایجاد نماییم و پیازچه را درون برش قرار دهیم ؛ پیازچه یا همان پیوندک باید حدود 8 سانتی متر طول داشته باشد و آن را به گونه ای درون شکاف ساقه قرار دهیم که کاملا مماس و منطبق با هم باشند ، در آخر محل پیوند را با پلاستیک یا پارچه می بندیم و در انتها با چسب محکم می کنیم .

در انگور می توان این روش را علاوه بر ساقه بر رو روی ریشه هم اعمال کرد .

2 – روش تکثیر ساقه یا تکثیر به کمک جوانه

یک درخت انگور را در نظر بگیرید ؛ در این روش شاخه ای از درخت که رشد خوبی داشته و قوی است انتخاب شده و از طرفین شاخه به مقدار دو سانتی متر بریده می شود و قسمت بریده شده به صورت افقی در خاک کاشته می شود تا زمانی که جوانه زده و سر از خاک بیرون بیاورد ؛ این روش مستلزم دمای بالا بوده و در هوای سرد نتیجه بخش نمی باشد چرا که برای جوانه زدن و رشد کردن به خاک گرم نیازمند است .

3 – قلمه زدن

قلمه زدن یکی از روش های تکثیر گیاهان است که در عین ساده بودن ، این روش پرکاربرد نیز می باشد ؛ بخش کثیری از گیاهان با قرار گرفتن در آب رشد ریشه خواهند داشت ولی می توان با قرارداد قلمه در آمیخته ای از خاک و ماسه رشد ریشه بهتری را رقم زد همچنین می توان از هورمون های ریشه زایی موجود در بازار هم بهره جست .

در نظر داشته باشید که قلمه های انگور را ترجیحاً از ساقه هایی انتخاب نمایید که در پایان فصل سرد از ساقه اصلی جدا می شوند . قلمه باید کاملاً رسیده و عاری از بیماری و آفت باشد . پوست ظاهر قلمه الزاماً شفاف باشد ، اگر بر روی پوسته قلمه لک های تیره وجود داشته باشد این امر حاکی از وجود بیماری قارچی است که سفیدک نوع رایج آن است اما زیر پوسته قلمه به رنگ سبز و تازه و آبدار باشد . قلمه انگور باید دارای مقطع گرد باشد و حدالإمکان از قلمه هایی با مقطع پهن و بیضی و گوشه دار استفاده ننمایید .

طول یک قلمه مرغوب بین 25 الی 45 سانتی متر و قطر آن 8 الی 12 میلی متر است که نباید این خصیصه را هنگام تهیه یا تولید قلمه از نظر دور داشت .

حین انتخاب قلمه به فاصله بین گره های آن دقت کنید که متوسط باشد ؛ فاصله کم بین گره ها می تواند گویای بیماری ساقه اصلی یا به عبارت دیگر ساقه مادر و همچنین رشد ناسازگار شاخه باشد از طرفی فاصله زیاد بین گره های قلمه خود گویای عدم تغذیه صحیح و رشد بی رویه است .

4 – روش خوابانیدن یا روش استراحت :

در این روش که می تواند اوایل بهار هم انجام گیرد ساقه ای با سن یک الی دو سال گیاه را برش سطحی داده و زخمی می کنیم و سپس آن را خم کرده و با وسیله ای مناسب آن را به زمین وصل کرده ، روی آن را با خاک می پوشانیم ؛ پس از گذشت چند ماه می توان گیاه فرزند را از مادر جدا کرد .

5 – روش هرس :

به این ترتیب که به هنگام پاییز که فصل هرس کردن درختان انگور است قلمه های حاصل از هرس را که طول آن ها حداقل 60 سانتی متر می باشد در زیر شن و ماسه های خنک و مرطوب تا فرا رسیدن فصل بهار مدفون و در آنجا نگهداری می کنند ؛ با شروع فصل بهار ابتداء قلمه ها را در آب فرو برده و غوطه ور می کنند تا کاملاً خیس بخورد و پس از گذشت 48 ساعت از این شرایط ، آن ها در زمین می کارند .

فصل مناسب برای انجام کاشت نهال انگور به روش غیرجنسی ، اغلب پاییز می باشد ؛ حائز اهمیت است که این چند روش برای کاشت انگور بسیار کارآمد و مثمر ثمر می باشند .

از جمله روش های کاشت جنسی نهال انگور می توان به کاشت دانه و نهال در کنار جوی اشاره کرد که در عین سنتی و قدیمی بودن همچنان کارایی دارد .

 

نکات بسیار مهم در کاشت نهال انگور

1 – فاصله

سوالی که ممکن است ذهن خواننده علی الخصوص کسانی که در زمینه تولید و کاشت انگور تجربه عملی ندارند را به خود مشغول سازد این است که فاصله استاندارد بین هر گودالی که برای حفر نهال انگور در نظر گرفته می شود چه مقدار است ؟

حداقل فاصله استاندارد بین دو درخت مو 150 سانتی متر معادل یک و نیم متر است که باید رعایت گردد تا گیاه برای ریشه دوانی دچار مشکل نشود ؛ در بالای هر پشته سیمی تعبیه می شود به موازات سطح زمین و پس از کاشت ، رأس نهال را به آن سیم متصل می نمایند تا مقداری در جهت عمودی رشد نماید .

2 – نور کافی

نکته بسیار مهم در رابطه با کاشت نهال انگور این است که این گیاه برای رشد و تولید محصول با کیفیت به مقدار زیادی نور خورشید نیاز دارد و به همین دلیل توصیه می شود از کاشت نهال انگور در سایه سایر درختان جداً پرهیز کنید در غیر این صورت شما شاهد پوسیدگی نهال و بوجود آمدن لک روی میوه خواهید شد .

3 – زمان کاشت

فرا رسیدن بهار و پیش از باز شدن جوانه گیاهان بهترین زمان برای فرآیند کاشت نهال انگور است و در غیر از این زمان هر عملی جهت کاشت نهال انجام دهید کأن لم یکن و بیهوده است و نتیجه مطلوب را به بار نمی آورد .

4 – زمین

زمینی که برای کاشت نهال انگور در نظر می گیرید باید تمام و کمال زه کشی شده و آب اضافی آن استخراج گردد تا صدمه ای به نهال های کشت شده وارد نیاید .

درابتداء بهار حتماً علف های هرز موجود در زمین را از بین ببرید چرا که رویش و رشد علف هرز باعث تنیده شدن در بوته انگور و بروز مشکل می شود همچنین رشد علف هرز بخش کثیری از مواد مغذی درون خاک را به خود اختصاص داده و موجب اختلال در روند رشد طبیعی و باردهی درخت انگور خواهد شد .

و عمق گودالی که برای حفر نهال در نظر گرفتید حدأقل باید 50 سانتی متر معادل نیم متر باشد و پس از کاشت نهال فضای خالی باقی مانده اطراف نهال را با مخلوطی از خاک و کود مناسب پر کنید .

5 – نوع خاک

از مزایای گیاه انگور می توان به مقاومت ریشه این گیاه در خاک های مختلف اشاره کرد با این وجود بهترین نوع خاک ، خاک سبک رسی است که دارای مقدار کمی آهک باشد که آب را به سهولت از خود عبور دهد .

در نظر داشته باشید که هر چه رنگ خاک تیره تر باشد نور خورشید را بیشتر جذب کرده و در خود نگاه می دارد و این برای گیاهان که با نور خورشید غذاسازی می کنند فوق العاده است .

مورد دیگری که در رابطه با خاک استاندارد جهت کاشت و رشد انگور اهمیت فراوان دارد پس اچ آن است . پی اچ مقدار اسیدی و قلیایی بودن هر ماده را نشان می دهد ؛ انگور به هیچ وجه در خاک با میزان اسید و نمک بالا و به اصطلاح خاک شور آن چنان که باید عمل نیامده و به بار نمی نشیند .

6 – آبیاری

علاوه بر نوع خاک اعم از خاک سبک و سنگین ، برای آگاهی از نحوه آبیاری یک گیاه و حد فاصل زمانی بین هر آبیاری ، ابتداء باید به نوع ریشه گیاه توجه کرد چرا که ریشه گیاه است که وظیفه آبرسانی به ساقه گیاه را برعهده دارد و در این مهم نقش بسیار تعیین کننده ایفاء می کند ؛ ریشه درخت انگور به صورت طبیعی حدود 90 سانتی متر الی 6 متر در عمق زمین رشد خواهد کرد و بهتر این است که آبیاری ، متمرکز اطراف ریشه باشد ؛ شعاع 150 سانتی متری اطراف بدنه نهال بهترین مکان پیشنهادی برای آبیاری است .

تعیین مقدار آب بستگی به اقلیم منطقه دارد و آبیاری در مناطق گرمسیر و سردسیر با هم متفاوت است تا جایی که مقدار آب مصرفی برای هر نهال روزانه حدود نیم لیتر در (درمناطق سردسیر) الی 35/1 لیتر (در مناطق گرمسیر) متغیر است .

7 – هرس کردن

پس از کاشت نهال انگور و رسیدن عمر هر درخت به سه سال ، درخت نیاز به هرس کردن پیدا می کند ؛ هرس کردن عملی است جهت این که شاخه ها در مسیر صحیح رشد کنند و همچنین شاخه های ضعیف و بی بار حذف شوند ؛ فصل زمستان و دمای 5 درجه سانتی گراد (و بیش از آن) برای انجام هرس بسیار مناسب است . لازم به ذکر است که می توان هرس کردن را تا فصل بهار و پیش از جوانه زدن و شکوفه دادن درختان به تعویق انداخت اما  موکول کردن هرس درخت انگور به فصل بهار ریسک بالایی داشته و نیازمند سرعت عمل است بنابراین ترجیحاً هرس را در فصل مناسب خود (زمستان) انجام داده تا در صورت بروز حوادث غیرمنتظره به مشکل نخورید .

خالی از لطف نیست که در پایان به معرفی تعدادی از گونه های مرغوب انگور ایرانی و خارجی که در ایران نیز کشت می شوند بپردازیم  : انگور شامپاین ، انگور بلک ویلیام ، انگور رد کارلت ، انگور شیرازی ، انگور لعل حسینی ، انگور چشم گربه ای و …

جمع بندی

تولید انگور می تواند یک ایده اقتصادی فوق العاده برای هر فردی که خواستار یک سرمایه گذاری امن و سود ده است ، باشد چرا که خاک ایران در اغلب مناطق حاصلخیز بوده و دارای اقلیم مناسب برای کشت این گیاه است همچنین که انگور مقاومت نسبتاً بالایی در برابر گرمای هوا دارد و می تواند تا دمای 40 درجه سانتی گراد را تاب بیاورد از آن گذشته انگور فرآورده های بسیاری دارد که در ابتداء مقاله به آن ها اشاره کردیم ؛ تولید انگور می تواند یک برنامه ریزی فوق العاده در جهت سوددهی ، اشتغال زایی و پیشرفت اقتصاد و صادرات کشور باشد .

برای مشاهده عکس های نهال انگور  خرید نهال انگور و خرید نهال انگور بی دانه و خرید نهال انگور خارجی و خرید نهال انگور مقاوم به سرما و استعلام قیمت فروش نهال انگور با کارشناسان ما در ارتباط باشید .